Nyski Dom Kultury - ndk.nysa.pl

Działalność Nyskiego Domu Kultury zmierza w kierunku edukacji artystycznej, przygotowania do aktywnego uczestnictwa w kulturze, dostarczenia rozrywki, organizacji czasu wolnego, kształcenia pasji i zainteresowań. NDK jest miejscem sprzyjającym rozwojowi ruchu amatorskiego i odkrywania nowych talentów. 

Trochę historii

Sztuka teatralna w Nysie miała zawsze korzystniejsze warunki rozwoju niż w większości miast tej samej wielkości, czy nawet większych. Bliskość rozśpiewanej i roztańczonej Austrii działała ożywiająco i twórczo, co przyczyniło się do powstania 14 października 1852 r. Nyskiego Teatru Miejskiego.

Już wcześniej wzmiankowano o okazyjnym wystawianiu komedii w naszym mieście. Z drugiej połowy XVI wieku pochodzą dowody na przedstawienia teatralne, które były urządzane w czasie świąt przez uczniów gimnazjum parafialnego. I tak w 1576 roku po święcie św. Grzegorza i 19 października 1586 roku grano komedię pt. „Herkules na rozdrożu”. Religijne sztuki wystawiali już kilkakrotnie w XVII i XVIII wieku mający siedzibę w Nysie jezuici, a przy okazji znanego spotkania cesarza Józefa II z Fryderykiem Wielkim w sierpniu 1769 roku zaproponowano gościom, przypuszczalnie w pomieszczeniach Dworu Biskupiego, włoską operę komiczną, która jednak w opinii księcia von Teschen nie była porywająca. Również w czasie wizyty króla Fryderyka Wilhelma II w domu księcia von Hohenlohe przy ulicy Biskupiej, wystawiano operę.

Dopiero od początku XIX wieku można w Nysie zaobserwować regularne występy wędrownych trup aktorskich, które z różnymi przerwami, z większym lub mniejszym powodzeniem, próbowały przybliżyć mieszkańcom współczesną sztukę dramatyczną.

Wcześniejszy budynek teatru znajdował się przy ulicy Wałowej i należał do nyskiego mieszczanina Hyroniusa. W środku przez budynek prowadził sklepiony korytarz od fosy w kierunku ulicy Koszarowej. Na jego końcu wznosiły się obudowane schody zewnętrzne sięgające pierwszego piętra, na którym znajdowały się przedpokoje i krzesła na parterze. Dalsze schody prowadziły do dojścia do galerii i lóż. Niestety, konstrukcja budynku była tak fatalna, że już od roku 1823 skarżono się na jego zły stan aż do roku 1850 gdy warunki bezpieczeństwa pogorszyły się tak dalece, że budynek musiał być zamknięty przez policję, ponieważ groziło mu zawalenie. Wówczas to pojawiła się kwestia wzniesienia nowego budynku, którego niezbędność uznano postanowieniem rady miejskiej z 8 maja 1850 roku. 

Przy lokalizacji nowego budynku teatru miejskiego brano pod uwagę trzy miejsca: miejsce dotychczasowego budynku teatru, dwa domy przy ulicy Celnej i miejsce przy ulicy Braterskiej, gdzie znajdowało się miejskie gimnazjum realne. To ostatnie wydawało się być najbardziej odpowiednim, musiano jednak z niego zrezygnować z protestu kościoła, którego zdaniem taka lokalizacja teatru przeszkadzałaby w odprawianiu nabożeństw w sąsiednim kościele św. Krzyża i byłaby uciążliwa dla chorych w tamtejszym szpitalu. Po wyrazeniu też wątpliwości, co do miejsca przy ulicy Celnej, wrócono do miejsca przy ulicy Wałowej, które dzięki pozyskaniu sąsiedniej parceli zostało powiększone.

Według planów mistrza budowlanego Illinga powstał tu w roku 1852 budynek teatru za kwotę 60 tys. talarów, który uroczyście otwarto 14 października 1852 roku wystawiając sztukę pt. „Warkoczem i mieczem” autorstwa Gutzkowa a następnego dnia grano już operę „Martha” Flotowa. Pierwszym dyrektorem teatru miejskiego w Nysie został Jozef Keller .

Nowy budynek odpowiadał potrzebom miasta. Mieścił on na parterze i dwóch balkonach 800 widzów. Scena, której przenośna część proscenium wynosiła 12 metrów, była wyposażona w podwójne nadscenie i zascenie, co dawało duże możliwości przestrzenne. Oświetlenie teatru było początkowo gazowe a widownię oświetlała 72 płomienna korona.

Nowy teatr zmieniał dość często swoich dyrektorów. Keller został zmieniony już w 1856 roku przez Bredowa, po którym następowali Wangerow a potem Schiemang do 1866 roku kiedy to prowadzenie teatru przejął Ernst Georgi. Funkcję tę sprawował nieprzerwanie do swojej śmierci, która nastąpiła w roku 1887 w Marmbrunn, po której dyrektorem został jego zięć Reinhard Göschke. W całym teatralnym świecie dyrekcja za czasów Georgi – Göschke cieszyła się szczególną sławą, jako miejsce kształcenia młodych artystów, którzy potem sali się gwiazdami wielu scen teatralnych.

Przedstawienia za dyrekcji Göschke, który ograniczał się do sztuki teatralnej a okazyjnie tylko do komedii śpiewanej, realizowane były na wysokim poziomie artystycznym i cieszyły się dużym powodzeniem. Na widowni zasiadali wtedy takie znakomitości jak: Matkowsky, dr Pohl, Molenar, Christians, Rossa Poppe i inni. Zawał serca w 1910 roku zakończył życie tego przedsiębiorczego i powszechnie lubianego dyrektora teatru. Do 1918 roku teatr miejski w Nysie prowadziła wdowa po Göschke z pomocą komika Paula Herwardta pełniącego funkcję dyrektora technicznego. Tak więc przez 52 lata teatr pozostawał w rękach tej samej rodziny, co w historii teatru jest na wskroś rzadkim przypadkiem. Z początkiem sezonu 1918 roku dyrektorem sceny w Nysie został dotychczasowy dyrektor teatru raciborskiego Hans Thiede. Sam był dobrym aktorem i dlatego rozumiał nyską scenę zwłaszcza, jeśli chodzi o nowoczesna sztukę teatralną. Teraz w repertuarze teatru znalazły się operetka i opera, która dotąd tylko przez miesiąc po zakończeniu głównego sezonu była wystawiana przez zamiejscową dyrekcję. W tym celu utworzona została przy teatrze 18-osobowa orkiestra, finansowana przez miasto, która w każdej chwili mogła być powiększona o dowolną ilość muzyków.

Budynek teatru do 1945 roku ulegał nielicznym zmianom i przeróbkom. W 1909 roku zamiast oświetlenia gazowego wprowadzono oświetlenie elektryczne w systemie trójkolorowym, które w późniejszych latach było jeszcze ulepszane. W celu powiększenia pomieszczeń na kostiumy w roku 1923 połączono sąsiadujące z budynkiem teatru pierwsze piętro domu dla ubogich poprzez przebicie ścian bocznych.

Lider w pozyskiwaniu środków unijnych

Ostatnie lata działalności NDK to wzmożona współpraca z partnerami na szczeblu lokalnym i międzynarodowym. Dzięki ogromnym wysiłkom udało nam się pozyskać z Unii Europejskiej środki na wiele ciekawych wydarzeń kulturalnych, w których udział wzięło wielu odbiorców spoza naszego województwa oraz gości i turystów zagranicznych. Wspólnota Europejska dofinansowała także długo wyczekiwany remont. Po gruntownej modernizacji placówki, dziś Nyski Dom Kultury stał się mocno bijącym sercem miasta - miejscem spotkań, dyskusji, a nawet miejscem przełamywania barier i stereotypów.

W zajęciach prowadzonych przez instruktorów NDK bierze udział ponad 500 uczestników w różnych kategoriach wiekowych, którzy aktywnie uatrakcyjniają najważniejsze dla Nysy wydarzenia, w tym m.in. Święto Miasta. Amatorski ruch artystyczny działający przy naszej placówce to również świetna wizytówka miasta, o czym świadczą liczne nagrody i wyróżnienia.

W kolejnych latach w przestrzeniach foyer zaaranżowano małą scenę, na której wystawiane są małe formy artystyczne, koncerty, wieczory poezji czy konferencje.

We foyer uruchomiono „Galerię foyer”, która stała się miejscem wystawienniczym ciekawych prezentacji nie tylko lokalnych artystów.

Udało się uruchomić „Kawiarenkę teatralną”, która stała się miejscem spotkań nie tylko przed wydarzeniami scenicznymi ale również jest miejscem cyklicznych spotkań mieszkańców.

W Nyskim Domu Kultury działa Amatorski Ruch Artystyczny. Obecnie funkcjonują grupy:

Pod koniec 2020 roku Nyski Dom Kultury im. Wandy Pawlik przygotował wystawę plenerową pt. „Śladami Teatru Miejskiego w Nysie”. Prezentację tę, można było oglądać na Placu Jana Pawła II w Nysie oraz dziedzińcu Bastionu św. Jadwigi w Nysie.

Wystawa doczekała się otwarcia we wnętrzach Nyskiego Domu Kultury im. Wandy Pawlik przy ul. Wałowej.

12 sierpnia 2020 roku do struktury organizacyjnej Nyskiego Domu Kultury wprowadzono dział: Teatr Miejski w Nysie.

3 października 2021 roku zamieszono na elewacji budynku Nyskiego Domu Kultury im. Wandy Pawlik szyld „Teatr Miejski”.

W dniu 2 października 2022 odbyła się premiera spektaklu pt. ,,Edith i Marlene''

W dniu 8 października 2023 roku odbyła się premiera spektaklu pt. „Okno na parlament”

Nyski Dom Kultury im. Wandy Pawlik prowadzi również dwa obiekty forteczne:

Bastion św. Jadwigi przy ul. Piastowskiej 19 w Nysie. W obiekcie znajdują się dwie restauracje, klub muzyczny i kawiarnia. Od 2022 roku działa tam „Małe Centrum Sowa” – Strefa Odkrywania, Wyobraźni i Aktywności. Centrum powstało z inicjatywy Ministerstwa Edukacji i Nauki przy współpracy z Centrum „Kopernik” w Warszawie. W 2022 roku uruchomiono również Nyskie Centrum Edukacji „Niepodległa” z salą kinową i 15 stanowiskami googli VR emitujących filmy w technologii 360 stopni wirtualnej rzeczywistości.

W obiekcie tym umieszczony jest Punkt Informacji Turystycznej, który w 2023 roku otrzymał pierwszą nagrodę Opolskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej za najlepszy produkt turystyczny w województwie opolskim.

Dyrektor – Marek Kędzierski

Rada Programowa na lata 2019 – 2023:

1. Małgorzata Radziewicz – przewodnicząca
2. Anna Pawliszyn – zastępca przewodniczącego
3. Marzena Deja – sekretarz
4. Edward Hałajko - czlonek
5. Zbigniew Szlempo - członek
6. Jerzy Miszkiewicz - członek